Gia tăng hành vi mua bán trên không gian mạng
Thời gian gần đây, do việc tăng cường kiểm tra, xử lý hành vi buôn bán chim trời tại các tụ điểm, chợ dân sinh trên địa bàn nên không ít đối tượng đã chuyển sang giao dịch trên không gian mạng nhằm trốn tránh sự kiểm soát của lực lượng chức năng.
Theo dõi một số trang cá nhân hoặc các hội nhóm Facebook, Zalo không khó để bắt gặp các hình ảnh chim hoang dã còn sống, chim hoang dã đã qua sơ chế, chế biến, cùng nhiều lời chào mời hấp dẫn như: "Tranh thủ ăn vạc đi các bác ơi! Sắp hết vụ rồi ạ! Thơm ngon béo ngậy!"; Vịt trời tự nhiên! Làm bát tiết canh hết nước chấm! Các bác chốt nhanh em nhé"; "Sẻ đồng các bác ơi! Nướng quay ngon tụt lưỡi luôn ạ", "Còn mấy chục vạc - sâm sen - gà đồng - le le - rẽ giun hàng tươi sống béo múp"; "Vạc cuối vụ- ăn đậm chất luôn, bác nào ăn ới em ạ"; "Cuối vụ có mấy em Sâm Sen béo múp bác nào nhanh tay ạ"...
Điều đáng chú ý là đa phần các bài đăng được đưa lên các nhóm công khai với hàng vạn thành viên và còn ngang nhiên kèm theo số điện thoại liên hệ, không cần phải ẩn danh, giấu diếm gì.
Phóng viên chúng tôi đã đóng vai người mua thử liên hệ với một tài khoản Facebook thường xuyên đăng bài bán chim hoang dã. Người này tiết lộ: Chim hoang dã được gom trong dân. Hôm nào bẫy bắt được con gì thì họ báo chứ không phải thích là có. Rồi đối tượng còn nhiệt tình tư vấn loài nào bổ, loài nào ngon, cân nặng, giá cả từng loại, cũng như cách chế biến và còn nhận luôn cả khâu sơ chế nếu khách hàng yêu cầu.
Hàng chục vụ vi phạm đã bị xử lý
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và PTNT, thực hiện Chỉ thị số 04/CT-TTg ngày 17/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách để bảo tồn các loài chim hoang dã, di cư tại Việt Nam; Văn bản số 253/UBND-VP3 ngày 6/6/2022 của UBND tỉnh Ninh Bình về việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 04/CT-TTg ngày 17/5/2022, Sở Nông nghiệp và PTNT đã chỉ đạo Chi cục Kiểm lâm phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan tăng cường kiểm tra, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về săn, bắt, giết, nuôi nhốt, mua bán, vận chuyển, kinh doanh, chế biến, tàng trữ, tiêu thụ trái pháp luật các loài động vật hoang dã nói chung và chim hoang dã, di cư nói riêng theo quy định. Trong đó tập trung tại địa bàn trọng điểm là các huyện, thành phố: Nho Quan, Hoa Lư, Gia Viễn, Kim Sơn, Yên Mô, Tam Điệp.
Chính quyền và công an xã Sơn Lai, huyện Nho Quan xử lý một đối tượng trên địa bàn dùng chim mồi để bẫy bắt chim hoang dã trên địa bàn.
Kết quả từ tháng 6/2022 đến tháng 11/2023, Chi cục Kiểm lâm đã phát hiện và xử lý 17 vụ vi phạm, tịch thu 725 cá thể chim các loại, 1 cá thể khỉ đuôi dài, 33 cá thể rắn Ráo Trâu, 1 cá thể rắn Hổ mang; đồng thời, phối hợp với lực lượng có liên quan kiểm tra, xác minh gỡ bỏ thông tin rao bán động vật hoang dã trên mạng của cá nhân vi phạm. Cùng với lực lựợng Kiểm lâm, phía Công an tỉnh cũng đã tập trung vào cuộc, tăng cường công tác trinh sát trên các địa bàn trọng điểm, các đối tượng biểu hiện săn bắt các loài động vật hoang dã, chim di cư. Kết quả đã phát hiện, xử lý 29 vụ vi phạm về chim hoang dã, tịch thu 232 cá thể chim các loại. Ngoài ra, Đồn biên phòng Kim Sơn và Hải đội 2 phối hợp chặt chẽ với lực lượng Kiểm lâm thường xuyên tuần tra, kiểm tra tại các khu vực bãi bồi ven biển, rừng ngập mặn; đã phát hiện, xử lý 1 đối tượng sử dụng súng săn trái phép.
Nhờ sự vào cuộc, tăng cường công tác kiểm tra, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm về săn, bắt, mua bán chim hoang dã của lực lượng chức năng, theo ghi nhận của chúng tôi, trong cao điểm mùa chim di cư (tháng 9 đến tháng 11) năm nay, các điểm nóng như hồ Yên Thắng (đoạn giáp ranh giữa thành phố Tam Điệp và huyện Yên Mô) hay các chợ dân sinh tuyệt nhiên không còn cảnh buôn bán chim hoang dã công khai, tràn lan như trước kia.
Cần đồng bộ và quyết liệt hơn
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, thực tế, do những hạn chế về con người, phương tiện, kinh phí đầu tư cho lĩnh vực bảo vệ các loài chim hoang dã, di cư; một số địa phương, công tác tuyên truyền, tuần tra, kiểm tra chưa được thường xuyên nên tình trạng vi phạm về săn, bắt, mua bán chim hoang dã tại một số nơi vẫn còn xảy ra.
Như vừa qua, chỉ trong một buổi chiều theo chân một thành viên của Chi hội Nghiên cứu và Bảo tồn Chim Việt Nam, chúng tôi đã bắt gặp liên tiếp 2 trường hợp đang bẫy bắt chim hoang dã. Cụ thể: Tại xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn là một trường hợp người dân đặt loa phát tiếng chim để bẫy chim sẻ; tại khu vực ven tuyến đê Nam Rịa, thuộc địa phận xã Sơn Lai, huyện Nho Quan là trường hợp một đối tượng sử dụng cò, vạc mồi đặt trên mặt đầm nuôi cá để bẫy bắt chim hoang dã…
Ông Nguyễn Văn Dương, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh đánh giá: Việc ngăn chặn săn bắt chim hoang dã vẫn gặp nhiều khó khăn do địa bàn rộng, lực lượng mỏng, chế tài chưa đủ mạnh để xử lý các đối tượng vi phạm. Hơn nữa, một số cơ quan, đơn vị và địa phương chưa quan tâm đúng mức, chưa chủ động trong công tác bảo vệ chim hoang dã, di cư. Công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng để tổ chức tuyên truyền, tuần tra, kiểm soát chưa được thường xuyên, liên tục. Trong khi, tình trạng buôn bán, tiêu thụ trái phép động vật hoang dã, chim hoang dã phức tạp, tinh vi hơn khi nhiều giao dịch được đưa lên không gian mạng.
Việc săn, bắt, tận diệt các loài chim hoang dã, di cư không chỉ tác động tiêu cực đến cân bằng sinh thái, môi trường, an toàn sức khỏe con người mà còn ảnh hưởng đến uy tín, hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế. Với Ninh Bình, chúng ta đang xây dựng hình ảnh một điểm đến du lịch thân thiện, hiếu khách với thiên nhiên hoang sơ, trong lành, do vậy cần phải chấm dứt triệt để tình trạng này. Thời gian tới, thiết nghĩ cần có sự phối hợp vào cuộc đồng bộ, quyết liệt hơn nữa giữa các lực lượng. Bên cạnh đó, đề nghị UBND tỉnh quan tâm cấp kinh phí hằng năm cho công tác bảo vệ động vật hoang dã, chim hoang dã, di cư; bổ sung nguồn nhân lực, phương tiện, công cụ hỗ trợ để các sở, ngành, địa phương triển khai công tác này. Ngoài ra, cấp có thẩm quyền cũng cần xem xét sửa đổi, bổ sung, ban hành các quy định pháp luật có liên quan để bảo vệ các loài chim hoang dã, chim di cư cũng như tăng cường chế tài xử lý các vi phạm có liên quan.
Trước mắt, cần xử lý nghiêm những trang mạng, những hội nhóm, cá nhân đang công khai rao bán chim hoang dã trên không gian mạng. Về phía người dân, hãy nói không với việc mua bán, sử dụng chim hoang dã và chủ động đấu tranh, tố giác những hành vi vi phạm pháp luật về quản lý, bảo vệ động vật hoang dã.